De gilde
Haertsiers van de Croone
Gilden
Het woord "gilda" vindt zijn oorsprong in het Frankisch en werd voor het eerst bekend in de 8e eeuw, hoewel het bestaan van dergelijke instellingen al rond de 5e eeuw kan worden vastgesteld.
Oorspronkelijk verwees het woord naar een offermaal ter ere van de doden. De Germanen herdachten hun overledenen op specifieke tijdstippen met dagenlange dodenmalen, rijkelijke banketten en drinkgelagen. De bijdrage voor deze rituelen, aanvankelijk in natura, werd "gilde", "gelde" of "gulde" genoemd.
Later ging de naam over op het maal zelf en vervolgens op de gemeenschap die deze bijeenkomsten organiseerde. Tot op de dag van vandaag blijft de gezamenlijke maaltijd een van de belangrijkste evenementen binnen de gilde.​
Sint Michiel
De Heilige Aartsengel Michaël staat bekend als de overwinnaar van de duivel, die in de gedaante van een draak werd bedwongen en samen met zijn volgelingen uit de hemel werd geworpen.
Volgens een middeleeuwse legende, die veel weerklank vond binnen de West-Europese krijgersgemeenschap, strandde een tiende legioen van engelen op aarde. Deze goede gevallen engelen zouden door de eeuwen heen de poort tot het goddelijke openhouden door het beoefenen van de krijgskunst. Zij werden beschouwd als de hoeders van deze kunst en de verdedigers van het krijgerschap.
Door deze legendarische connectie is het niet verwonderlijk dat de aartsengel Michaël door de geschiedenis heen werd beschouwd als de patroonheilige van ridders en andere strijders, waaronder ook onze gilde.
Geschiedenis van de gilde
De Sint-Michielsgilde vzw is de erfopvolger van de historische Antwerpse schermersgilde.
De oude gilde werd op 19 september 1488 officieel erkend als de derde elitaire gewapende gilde van Antwerpen, na de voet- en handbooggilden. Aanvankelijk dienden de schermers als persoonlijke lijfwacht van keizer Frederik III van het Heilig Roomse Rijk en zijn zoon, de latere keizer Maximiliaan I, beiden fervente liefhebbers van de schermkunst.
In deze periode kreeg de gilde een van haar vele namen: "Haertsiers van de Croone", oftewel de beschermers van de kroon. Later werd de gilde bekend als de Sint-Michielsgilde, maar ook als de hellebardiers, de schermers of de zwaardvechters.
Net als de andere gewapende gilden speelde de schermersgilde een cruciale rol in de verdediging en ordehandhaving van de stad. De gilde leverde de aanvoerders en vormde zelf de elitekorpsen van de stadsmilities. De leden bestonden voornamelijk uit gegoede burgers die van de stedelijke overheid het privilege kregen om wapens te dragen en die bovendien het monopolie verkregen op het onderricht in de krijgskunst.
Naarmate de tijd verstreek, nam de militaire rol van de gewapende gilden af. Desondanks bleef de schermersgilde tot het einde van de 18de eeuw een van de machtigste organisaties van Antwerpen.
In 1791 werd de werking van de gilden abrupt stopgezet door het Revolutionaire bewind, dat deze organisaties beschouwde als overblijfselen van het Ancien Régime. Gildebroeders werden gedwongen ondergronds te gaan, terwijl de rijkdom van de gilde openbaar verkocht werd. Talrijke kunstschatten en erfstukken werden naar Frankrijk gedeporteerd, waarmee een einde kwam aan de officiële aanwezigheid van de historische schermersgilde in de stad.
Bij de officiële heroprichting van de Sint-Michielsgilde in 2015 besloten we om de Traditionele Europese krijgskunst op een zinvolle wijze over te dragen. We benaderen deze kunst als een moderne martiale sport, stevig geworteld in de geschiedenis van de late middeleeuwen en de traditie van de historische schermgilden. Daarmee verbinden we erfgoed met hedendaagse beoefening, en zorgen we ervoor dat de eeuwenoude principes van de krijgskunst voortleven in een eigentijdse context.
Wilt u meer weten over de geschiedenis van de Sint-Michielsgilde? Lees het in 'De Stadskronieken', te verkrijgen in het MAS Museum Shop, of via deze link.